PeyamaKurd - Erdoğan, 15 yıl aradan sonra cumhurbaşkanı düzeyinde ilk kez Bağdatı ziyaret edecek. 22 Nisandaki ziyaretle birlikte Irak-Türkiye ilişkilerinde yeni bir dönem başlayacağı beklentisi var.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğanın uzun bir aranın ardından Iraka 22 Nisanda yapacağı ziyaret ile Türkiye ile Irak arasında PKK ile ortak mücadeleyi de kapsayabilecek ve enerji ile ticari ilişkilerin güçlendirilmesi gibi birçok farklı alanı içeren yeni ve güçlendirilmiş bir iş birliği modelinin kurulması hedefleniyor.
Erdoğan, Irakın başkenti Bağdatı ziyaret etmesinin ardından, Kürdistan Bölgesel Yönetimi başkenti Erbile de gidecek.
Alt yapısı iki ülke yetkilileri arasında yoğun bir trafikle uzun bir süredir hazırlanan ziyaret sırasında iki ülke ilişkilerinin çeşitli alanlarda yapısal çerçevesinin kurulması için bir dizi anlaşmaya imza atılması bekleniyor.
İki ülke arasında yeni bir dönemin kapısının açması beklenen ziyaretin ana gündem başlıkları daha önce ortak komiteler kurularak çalışmalarına başlanan terörle mücadele, ticaret, tarım, enerji, su, sağlık ve ulaştırma olarak sıralanıyor.
***
İki ülke arasında hangi anlaşmalar yapılacak?
Ziyaret öncesinde konuşan siyasi analistler şunları ifade ediyor:
Ziyaret genel olarak yeni bir döneme giriş olarak adlandırılıyor ve ilişkilerin her alanda işbirliğiyle somutlaşacağı bir sürecin beklentisi içerisindeler. Yeni bir düzen ortaya çıkacak gibi gözüküyor.
Erdoğan da son kabine toplantısının ardından gazetecilerle sohbetinde ziyaretine ilişkin, Türkiye ve Irak olarak münasebetlerimizi farklı bir zemine oturtacağız demişti.
Ziyaretin ana gündemi güvenlik ile PKK
Ziyaret sırasında masadaki en önemli başlıklardan biri son dönemde hızlanan görüşme trafiği kapsamında PKK ile mücadele ve genel olarak güvenlik konuları olacak.
Türkiye ve Irak makamlarının 14 Martta Bağdatta gerçekleştirdikleri 2. Güvenlik Zirvesi sonrasında ortak bildiri yayınlanmış ve bu toplantıdan PKKnın Irak topraklarındaki varlığının sona erdirilmesini hedefleyen önemli sonuçlar çıkmıştı. Irak yönetimi, Türkiyenin terör örgütü olarak gördüğü PKKyı yasaklı bir örgüt olarak tanımlarken Türkiye ile ortak önlemler konusunda da uzlaşıya açık olduğunu beyan etmişti.
Irak, Avrupa Birliği gibi pek çok kuruluş ve ülke tarafından terör örgütü olarak tanınan PKKyı böyle sınıflandırmıyor.
Uzmanlar, Irakın PKKyı yasaklı örgüt olarak tanımasının uzun zaman aldığını ve bu tanımın bile çok önemli olduğunu söyleyerek böylelikle yasaklı bir örgüt olarak gördüğü PKK ile mücadelede bazı sorumluluklarının ortaya çıktığını söylüyor. Yeni süreçte sadece PKKya karşı değil aynı zamanda PKK ile ilintili sivil toplum kuruluşları ya da siyasi örgütlere karşı da bazı adımların atılabileceğini belirtiliyor.
***
Bağdat ile ortak harekt merkezi
Bu çerçevede Türkiyenin yaz aylarında Irakta PKK ile mücadele amaçlı sürdürdüğü Pençe Kilit operasyonlarına farklı boyutlar eklemesi beklentisi halen yüksek. Bu olası yeni operasyonun Bağdat yönetimiyle koordine şekilde yapılması, bunun için bir ortak harekt merkezi kurulması da gündemde.
19 Aralıkta ise Irakın Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin Ankaraya geldi ve iki ülke arasındaki güvenlik zirvesinin ilki düzenlendi.
Bu görüşmeden sonra yayımlanan ortak bildiride iki ülke heyetlerinin terörle mücadele, güvenlik ve su alanları başta olmak üzere ikili ve bölgesel konularda kapsamlı istişarelerde bulundukları belirtildi.
***
Erbil ziyaretinin önemi ne?
Erdoğanın Bağdat ziyaretinin ardından Iraktaki diğer durağının Erbil olması bekleniyor.
Erbildeki temaslar gerek enerji iş birliği gerekse yaklaşan parlamento seçimlerindeki dengeler açısından önemli görülüyor.
Ankaranın yakın ilişkiler içinde olduğu Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) 10 Haziranda yapılması beklenen seçimlere katılmayacağını açıklamış ve bu bölgedeki tansiyonu artırmıştı.
Bu arada ziyaret kapsamında PKKya desteği nedeniyle Türkiyenin tepkili olduğu Kürdistan Yurtseverler Birliğine (KYB) yönelik bir mesaj verilip verilmeyeceği de önemli olacak.
Siyasi uzmanlar, Bağdat merkezi hükümetiyle KDPnin hala belli noktalarda anlaşamadıklarını hatırlatarak, Erdoğanın ziyaretine Erbile eklemesi hakkında şunları söylüyor:
Türkiyenin Bağdatla ilişkileri konusunda zaman zaman şüpheler ortaya çıkmıştı. Acaba Türkiye, Erbili göz ardı mı ediyor ya da Erbilin yerine Bağdatı mı tercih ediyor gibi Ziyaret gösteriyor ki Türkiye açısından Erbil ve Bağdat ile ilişkiler birbirine alternatif değil birbirinin tamamlayıcısı.
***
Kalkınma Yolu Projesi
Türkiye ile Irak arasında hedeflenen yeni dönemin tek boyutunu güvenlik oluşturmuyor.
İki ülkenin son dönemde güvenlik alanındaki yakınlaşmasını besleyen iş birliği alanları olarak Kalkınma Yolu ve enerji başlıkları öne çıkıyor.
Irak açısından olduğu kadar Türkiye için de önemli görülen Kalkınma Yolu ile Doğu Asya ve Basra Körfezi ülkelerinden Irakın güneyinde inşa edilen Fav Limanına gelecek yüklerin önce Türkiyeye, buradan da Avrupaya ulaştırılması planlanıyor.
Irakı Avrupaya ve dış dünyaya açacak olan projenin finansmanı için Katar ve Suudi Arabistan gibi Körfez ülkelerinin katkısı beklenirken, bu projenin hayata geçmesine İranın bakışı ve tepkisi de önemli noktalardan biri.
Basra Körfezini Türkiye üzerinden Avrupaya ve Orta Asyaya bağlaması hedeflenen proje için Irak tarafında yaklaşık 1.200 kilometrelik demiryolu ve otoyol yapımı, Türkiye tarafında ise mevcut ulusal demiryolu ve karayolu ağına yaklaşık 130 kilometrelik demiryolu ve 300 kilometrelik otoyol inşası gerekiyor.
***
Iraka ilk kez cumhurbaşkanı olarak gidiyor
Erdoğanın ziyareti 15 yıl aradan sonra cumhurbaşkanı düzeyindeki ilk ziyaret olacak.
Geçmiş dönemde 2008, 2009 ve 2011 yıllarında Irakı başbakan olarak ziyaret eden Erdoğan, 13 yıl sonra yapacağı ziyaretle Iraka ilk kez cumhurbaşkanı olarak gitmiş olacak.