PeyamaKurd - Federal Irak Hükümeti ile Kürdistan Bölgesi, petrol ihracatının yeniden başlatılması ile maaş ve bütçe sorunlarının çözümü için iki ayır proje taslağı hazırladı.
Federal Irak hükümeti ile Kürdistan Bölgesi hükümeti arasında başta petrol ihracatı olmak üzere kamu çalışanlarının maaş ödeneklerinin Bağdat hükümetince gönderilmemesi ile bütçe meselesi yüzünden aylardır anlaşmazlık devam ediyor.
Geçtiğimiz günlerde Bağdata bir kez daha ziyaret eden Erbil heyeti müzakerelerden eli boş döndü. Son olarak iki taraf kendi taleplerini hazırladıkları bir proje çerçevesinde birbirine sundu.
İrak Başbakanlık Ofisinden yapılan açıklamasına göre, Bakanlar Kurulu bugün Salı günü bu konuların çözümü için 5 bakandan oluşan bir komisyon kurma kararı aldı. Daha sonra konsey iki önerge üzerinde görüşme yaptı. Önerilerden biri federal hükümete, diğeri ise Kürdistan Bölgesi hükümetine sunuldu.
Kürdistan Bölgesinin anlaşma taslağı şu şekilde:
Birinci: Petrol üretiminin teslim edilmesi
A bendi: Birinci Aşama:
1 - Petrol teslimi:
Birinci öneri: (Şirketlerin katılımı durumunda)
Derhal Kürdistan Bölgesinde üretilen petrolün ihraç edilmesi için Petrol Pazarlama Şirketine (SOMO) teslim edilmesine başlanacak (federal hükümet ile Kürdistan Bölgesi ve ilgili şirketler arasında federal bütçe düzenleme yasasına göre teknik danışmanlık tarafının çalışma çerçevesi üzerinde anlaşma sağlandığında), iç tüketim miktarı hariç (açıklama: mevcut üretim günde 282 bin varil olup, bunun 65 bin varili iç tüketim için çıkarılmaktadır, bu ortak ölçüm komisyonu ve standartları aracılığıyla belirleneccektir).
İkinci öneri: (Şirketlerin katılmaması durumunda)
Derhal Kürdistan Bölgesinde üretilen petrolden mevcut olan ve ortalama günde 100 bin varil olarak tahmin edilen miktarın ihracat için Petrol Pazarlama Şirketine (SOMO) teslim edilmesine başlanacak (federal hükümet ile Kürdistan Bölgesi ve ilgili şirketler arasında federal bütçe düzenleme yasasına göre teknik danışmanlık tarafının çalışma çerçevesi üzerinde anlaşma sağlanana kadar).
2 - Petrolün iç tüketimi: İç tüketim tamamen Kürdistan Bölgesinin sorumluluğu çerçevesinde olacaktır (günlük 65 bin varil için hükümet, dağıtım ve üretim maliyetlerinin karşılanması ile nakliyat maliyeti dahil).
İkinci: Petrol dışı gelirler
1. Kürdistan Bölgesi federal mali yönetim yasasına göre petrol dışı gelirlerden federal hazine payının (gümrük geliri ve vergilerin %50sini) teslim etmeye devam edecek.
2. Federal hazine payı ile Kürdistan Bölgesinin federal hükümetteki mali haklarının (işletme ve yatırım giderlerinin harcamalarından) mali netleştirilmesi ve diğer mali yükümlülüklerin (elektrik santralları için yakıt sağlamak üzere doğal gaz satın alımı) iadesi yapılacak.
Üçüncü:
Kürdistan Bölgesi maaş ödenekleri: Irak Maliye Bakanlığının 2025 Mayıs ve Haziran ayları ile sonraki aylar için Kürdistan Bölgesi maaşlarını ödemeye başlayacak. Bu, gelecek federal genel bütçe yasasının onaylanmasına kadar ve 224/269/federal/2023 sayılı Federal Yüksek Mahkeme kararı ışığında olacak.
Söz konusu karar, esasen federal hükümet ile Kürdistan Bölgesi arasında genel bütçe yasasının uygulanması konusundaki anlaşmazlığın, Kürdistan Bölgesi maaşlarının belirlenen zamanda ödenmemesinin ana sebebi olmaması gerektiğine ve maaş miktarları ve ödeme zamanları açısından Kürdistan Bölgesi kamu çalışanları ile federal hükümet çalışanları arasında fiili eşitliğin sağlanması gerekliliğine karar vermiştir.
Federal Hükümetin sunmuş olduğu taslak şu şekildedir:
Birinci: Petrol teslimi
A bendi - Birinci Aşama:
1. Petrol teslimi: Kürdistan Bölgesi derhal petrol sahalarında şu anda üretilen tüm petrol miktarının (gelecekte üretimdeki herhangi bir artışla birlikte) ihracat için Federal Petrol Bakanlığı/Petrol Pazarlama Şirketine (SOMO) teslim edilmesine başlanacak ve gelirleri yasaya göre (1) Federal Genel Hazineye teslim edilecek. İç tüketim miktarı hariç (2), yani derhal günlük 236 bin varil petrol teslimi (açıklama: mevcut üretim günde 282 bin varil (3) olup bunun 46 bin varili (4) iç tüketim için çıkarılmaktadır ve Federal Mali Denetim Kurumu ile Bölge Denetim Kurumu ortak raporuna göre) bu ortak ölçüm ve standartlar komisyonu aracılığıyla uygulamaya konulacaktır. Kürdistan Bölgesi tüm bu miktarın (günde 236 bin varil) teslimi ve Kürdistan Bölgesinde faaliyet yürüten şirketlerinin buna bağlı tutulması sorumluluğunu üstlenir.
2. Petrolün iç tüketimi: Bu aşamada iç tüketim Kürdistan Bölgesi sorumluluğu çerçevesinde (yönetim ve dağıtım ile üretim ve nakliye maliyetleri karşılığında şirketlere varil başına 16 dolar (5) ödenmesi), ikinci aşama (aşağıda belirtilen) tamamlanana kadar devam edecektir. Petrol ürünlerinin satış gelirinin (yukarıda belirtilen iç tüketim için ham petrol alan rafineriler için) üretim, nakliye ve rafinaj maliyetleri düşüldükten sonra federal hükümete teslim edilmesi şartı koşulmuştur.
B- İkinci aşama (derhal ve birinci aşama ile eşzamanlı başlayacak ve 30 gün sürecek)
İç ihtiyaç miktarının hesaplanması Federal Petrol Bakanlığı ile Bölge Doğal Kaynaklar Bakanlığı koordinasyonu ile yapılacak. Bu, Kürdistan Bölgesi vatandaşlarının Federal Petrol Bakanlığı tarafından sağlanması gereken petrol ürünleri için gerçek ihtiyaçlarının analiz edilmesi, bakanlığın ekonomik ve teknik modeline göre veya bölgenin mevcut durumu ve yasaya uygun olarak yapılacak.
2023 yılı 13 sayılı düzenlenmiş Federal Genel Bütçe Yasasının 12/İkinci/A maddesinde ifade edildiği gibi: Kürdistan Bölgesi Hükümeti, Irak Federal Petrol Bakanlığı ile koordinasyon içinde Kürdistan Bölgesindeki sahalardan üretilen ham petrolün Türkiyenin Ceyhan Limanındaki SOMO (Petrol Pazarlama Şirketi) terminallerine taşınması konusunda anlaşmayı kabul edecektir. Bu miktar günlük 400 bin varilden az olmamalıdır.)
Federal Hükümet, Bölgede üretilen tüm petrolün sevk edilmesini önermiştir. Buna karşılık olarak, Federal Petrol Bakanlığının, Bölge halkının ihtiyaçlarını petrol ürünlerinden karşılaması gerektiğini belirtmiştir. Ancak bölge yönetimi öneriye razı olmamış ve bir ay süreyle (bu önerinin ikinci aşamasında) bölge şirketi tarafından yakıt dağıtımı konusunda inceleme yapmıştır.
Kürdistan Bölgesi ile yapılan resmi toplantılara göre, Doğal Kaynaklar Bakanlığı mevcut toplam üretimin günde 282 bin varile ulaştığını ve ihracatın yeniden başlamasından sonra aşamalı olarak günde 30-40 bin varil artırılarak bütçe yasasında belirtilen günlük 400 bin varil seviyesine ulaşacağını vurgulamıştır.
⁴ 2023 ve 2024 yılları Mali Denetim Kurumu raporlarında belirtilen miktarlara ve Bölge Doğal Kaynaklar Bakanlığı bilgilerine göre esas alınmıştır.
⁵ Bu, 2025 yılı genel bütçe yasasının 4 numaralı düzeltme yasasında yer alan süreyle eşzamanlıdır.
Rudaw