PeyamaKurd - Mahabadda kurulan Kürdistan Cumhuriyetinin üzerinden 79 yıl geçti. 11 aylık ömrü olan bu cumhuriyet, sonraki nesillere Kürtlerin hala gurur duyduğu değerli bir miras bıraktı; bunlar arasında milli marş Ey Reqb, Kürdistan bayrağı ve Peşmergenin ismi de yer alıyor.
Kürdistan Cumhuriyeti, 22 Ocak 1946da toplumun farklı kesimlerinden 20 bin kişinin katılımıyla Mahabad Meydanında Qazi Muhammed tarafından ilan edildi.
20 bin Kürdistan temsilcisinin daha sonra Kürdistan gazetesinin 8inci sayısında yayımlanan bildirisinde, Cumhuriyet yöneticilerinden şu taleplerde bulunuldu:
Kürtlerin yaşadığı her yerde bağımsızlık ilan edilsin, Şura Meclisi seçimleri yapılsın, Kürdistan Ulusal Hükümeti, bakanlık ve gerekli kurumlar kurulsun, Kürdistan Ulusal Silahlı Kuvvetleri, komşu ülkelerle ekonomik ve ticari ilişkiler kurulsun, Azerbaycan hükümetiyle güçlü ilişkiler kurulsun.
Cumhurbaşkanı Qazi Muhammed, çarçıra Meydanındaki ilan sırasında Mahabad Kürdistan Cumhuriyetinin altı maddeden oluşan manifestosunu şöyle açıkladı:
1 - İran devleti içinde, İran Kürtlerine otonom bir yapı sağlanması,
2 - Kürtçenin yönetimde ve eğitim kurumlarında kullanılması,
3 - Kürdistanda devlet işlerinin ve sosyal konuların yürütülmesine nezaret edecek bir yerel konseyin kurulması,
4 - Bütün devlet görevlilerinin, yerel şahsiyetlerden seçilmesi,
5 - Azerbaycan halkıyla birliktelik ve beraberlik,
6 - Sıradan insanları da seçkinleri de kapsayacak tek bir hukuk sisteminin oluşturulması.
11 aylık yönetimde birçok faaliyet icra edildi
Bu şekilde Kürdistan bayrağı, Cumhuriyet sınırlarındaki tüm resmi kurumlarda dalgalandırıldı ve Kürt modern yönetiminin ilk temeli böylece atılmış oldu.
Mahabadda matbaa ve radyo, sinema ve tiyatro kurulması, iki günde bir basılan Kürdistan gazetesinin çıkarılması, biri çocuk dergisi olmak üzere 5 derginin çıkarılması gibi kültürel kazanımlar, Kürdistan Cumhuriyetinin 11 aylık yönetiminde elde edildi.
Okullarda Kürtçe eğitime başlanması, tüm resmi kurumlarda, mahkemeler, askeri ve dini kuruluşlarda Kürtçenin resmi dil olarak kullanılması, Kürt dilinin temel kazanımlarından oldu.
İran rejim ordusu 17 Ocak 1946 günü Mahabadı işgal etti. Qazi Muhammed, yaklaşık üç aylık bir tutukluluk sürecinin ardından, 31 Mart 1947 günü, Başbakan Hacı Baba Şeyh ve Savunma Bakanı Muhammed Hüseyin Han Seyfi ile birlikte cumhuriyetin kurulduğu yer olan çarçıra Meydanında asılarak idam edildi.
Cumhuriyetin mirası olan milli manevi değerler, bugün Kürdistanın dört parçasında yaşıyor.
Tek Kürdistan Cumhuriyetinin kuruluşunun üzerinden 79 yıl geçmesine rağmen; Kürt dayanışma ve birliğinin örneği olarak nitelendiriliyor.