PeyamaKurd - Suriye, mezhepsel gerginliklerin yaygın bir şiddete dönüşmesini engelleyemezse kendini yeniden inşa etmeyi umut edemez
Nisan ayının sonlarında, Suriyede Hz. Muhammede hakaret ettiği iddia edilen bir ses kaydı hakkında söylentiler yayıldı. Birkaç gün içinde hükümet yanlısı radikaller bir üniversite kampüsünde Dürzi azınlık üyelerine saldırmaya ve ayrıca Şam yakınlarındaki Dürzi mahallelerini ve kasabalarını hedef almaya başladı.
Şara yönetimindeki Suriyede ikinci ciddi mezhep çatışması
çatışmalar bu ayın başlarında da devam etti. Bu durum, Ahmed el-Şaraanın yeni hükümetinin 8 Aralık 2024te Esad rejiminin devrilmesinden sonra iktidara gelmesinden bu yana Suriyedeki ikinci ciddi mezhep çatışması olarak kayıtlara geçti.
Hatırlanacağı üzere bu türden ilk saldırılar, Suriyenin Lazkiye bölgesindeki Alevilere yapılmıştı. Bu saldırılar, mart ayı başlarında gerçekleşti. İntikam için susamış çok sayıda silahlı milis, Lazkiyedeki kasabalara yöneldi ve Alevileri hedef aldı. Aleviler, Esad rejiminde birçok üst düzey liderlik pozisyonundaydı.
Bu nedenle Dürzilere yönelik saldırılar bilindik bir örüntüye uyuyor. Ülkede, etnik veya dini bir azınlık tek tek seçilip suçlanıyor. Ülke çapında kanunsuzlar seferber oluyor ve kanunu kendi ellerine almaya çalışıyor. Aralık 2024te iktidara gelen çok sayıda silahlı grubu birleştirmede sorun yaşayan Suriye hükümeti yanıt vermekte zorlanıyor. Yanıt her zaman günlerce gecikiyor. Bu zamana kadar, hasar verilmiş oluyor ve öfke her tarafta yükseliyor.
Suriye hükümeti şimdi büyük bir sınavla karşı karşıya. Batılı ülkelerden ve Esad rejimine karşı çıkan ülkelerden destek görüyor. İnsanların on dört yıl süren acımasız iç savaştan muzdarip olan Suriyelilere sempati duyması nedeniyle çok fazla iyi niyeti var. Ancak, her çatışmada ve azınlıklara yönelik her saldırıda, Şamdaki yeni hükümetin oluşturduğu iyi niyet ve sermaye kayboluyor.
SDG ile krize neden olabilir
Bu vaziyet, Şam ile önümüzdeki yıl güçlerini hükümete entegre etmeye çalışan Kürt liderliğindeki Suriye Demokratik Güçleri (SDG) arasında bir krize neden olabilir.
Amerika Birleşik Devletleri SDGyi destekliyor. Ve yeni hükümetle başa çıkmada esnek olsalar da doğu Suriyede azınlıkların zulüm görmesini istemiyorlar.
Şamın karşı karşıya olduğu başka zorluklar da var. İsrail, Dürzileri korumaya and içmiş durumda. Bu halka yapılan saldırıların ardından İsrail, ayın başında Şamın içinde ve çevresinde birkaç tur hava saldırısı düzenledi.
Bu hava saldırıları yeni Suriye hükümetini zayıflatabilir. Suriye hükümeti İsraile karşı gelemeyeceğini biliyor ve bu da onu iki arada bir derede bırakıyor. Şam pes edip Lazkiye veya Süveyda gibi bölgelerde kanun ve düzeni sağlamayı başaramazsa, hükümet Suriyeyi yeniden inşa etmeye devam etmek için meşruiyetten yoksun kalacaktır.
Örneğin, hükümetin kuzeybatı Suriyedeki Afrini güvence altına alması ve kuzey Suriyedeki Türk destekli bölgelerin kontrolünü ele geçirmesi gerekiyor. Her bölge özerk olabileceğini düşünürse, Suriyenin istikrarlı ve müreffeh bir siyasi yapı olarak ortaya çıkması pek olası değil.
Suriye uyarıldı
5 Mayısta Şamdaki ABD Büyükelçiliği, Suriyeye son şiddetin faillerini sorumlu tutması çağrısında bulundu. Suriye uyarıldı. Şam, Mart ve Mayıs aylarındaki çatışmalardan ders çıkarabilir ve gelecekte çatışmaları önlemek için bir kolluk kuvveti modeli uygulayabilir.
Suriyedeki daha geniş sorun ise çok sayıda silahlanmış ve bağımsız milis olmasıdır. Bu grupların çoğu iç savaşa dahil oldu. Bazıları Türkiye destekli Suriye Ulusal Ordusu (SMO) tarafından destek görüyor. Diğerleri ise, Ahmed Şaranın geçici başkan olmadan önce liderlik ettiği Hayat Tahrir al-Şam (HTŞ) grubuyla bağlantılı. Ve ülkede bu yapılara benzer daha niceleri var
Suriyede birçok iç problem mevcut
Suriyede hükümet, bazı küçük silahları toplamaya çalıştı, ancak hükümet bunun bir zorluk olduğunu gördü. Suriyede ayrıca çok sayıda kaçakçılık olayı da var.
Kaçırılan silahların bazıları, büyük ihtimalle Hizbullaha gidecek İran yapımı roketler içeriyor. On dört yıllık iç savaş, ülkenin silahlarla dolu olduğu anlamına geliyor.
Milisleri ve silahlı grupları, ayrıca mezhepsel gerginlikleri istismar etmeye çalışan aşırılıkçıları dizginleme zorunluluğu açık. Bölgede önümüzdeki yol kolay değil.
Ancak Mart ve Mayıs aylarındaki çatışmalar, Şamın Suriyenin kritik devlet kurma projesini rayından çıkarabilecek ortaya çıkan krizleri ele almak için yeni bir mekanizmaya ihtiyacı olduğunu gösteriyor.
Seth Frantzman | Natıonal Interest