PeyamaKurd - Başkan Mesud Barzani, Erbilin Türkiye ve İran ile iyi ilişkilere sahip olduğunu belirterek, Ama bizim için bazı temel ilkeler var ve bu ilkelerden asla sapmayacağız. Ne olursa olsun, kimsenin iç işlerimize veya kararlarımıza müdahale etmesine izin vermeyeceğiz dedi. Başkan Barzani, PKKnin Kürdistan Bölgesindeki varlığının da güvenliği tehdit ettiğini söyledi.
Başkan Barzani, dün akşam Sky News Arabiaya verdiği özel röportajda Kürdistan Parlamentosu seçimlerinin ardından yeni hükümeti kurma süreci, Irakın durumu ve Erbil-Bağdat ilişkileri ile bölgede yaşanan gelişmlere dair değerlendirmelerde bulundu.
بارزاني لـسكاي نيوز عربية: لا نسمح لأحد بالتدخل في شؤوننا#سكاي_اونلاين https://t.co/cE3L1oGgRG
سكاي نيوز عربية (@skynewsarabia) November 26, 2024
Kürdistan Bölgesinde yeni hükümet
Kürdistan Parlamentosu seçimlerinden önce bir çok çevrenin seçimlerin olmayacağını ve olursa da büyük sorunlar yaşanmasını beklediğini dile getiren Başkan Barzani, çok şükür seçimler huzur içinde geçti. Yüzde 72lik katılımla büyük bir başarı sağlandı. Gerçekten halkımız başımızı dik tutmamızı sağladı dedi.
Seçim sonuçlarının açıklanmasının hemen ardından Kürdistan Demokrat Partisi yönetiminin yeni hükümeti kurma çalışmaları ile ilgili bir heyet oluşturduğunu dile getiren Barzani, Bu heyet tüm taraflarla iletişime geçecek ve gelecekteki adımları belirlemek için çalışacak. İlk adım olarak parlamento toplanmalı, sonra diğer adımlar gelecek. Herkesle istişare edeceğiz, kimseyi veto etmiyoruz ifadelerini kullandı.
Peşmerge güçlerinin birleştirilmesi
Peşmerge güçlerinin tek çatı altında birleştirilmesi süreci ile ilgili soruya yanıt veren Barzani, Bu süreç devam ediyor. Peşmerge Bakanlığı bu sürecin sorumlusu ve program Uluslararası Koalisyonla iş birliği içinde yürütülüyor. Şu ana kadar belirlenen kuvvetlerin önemli bir kısmı Peşmerge Bakanlığı bünyesinde birleştirildi diye konuştu.
Kürdistan Bölgesi Anayasası
Kürdistan Anayasası hemen hemen tamamlanmış bir taslak durumunda diyen Başkan Barzani, Sadece birkaç madde kaldı. Umut ediyoruz ki, yakın bir zamanda son şekli verilecek bilgisini paylaştı.
Başkan Mesud Barzani, Kürdistan Anayasasının kabul edilmesi için Kürdistan Bölgesine hizmet edecekse gerekirse Kürt siyasi tarafların taleplerini karşılamak adına taviz vereceklerini ifade etti.
Irak ve Kürdistan Bölgesindeki nüfus sayımı
Irak ve Kürdistan Bölgesinde 37 yıl aradan sonra yapılan genel nüfus sayımı hakkında Kürtlerin Kerkük başta olmak üzere Kürdistan Bölgesi idaresi dışındaki Kürdistani bölgeler hakkındaki endişelerine ilişkin soruyu yanıtlayan Başkan Barzani, şu ifadeleri kullandı:
Kerkük ve tartışmalı bölgelerde demokrafik yapı üzerinde bu nüfus sayımının etkili olmayacağına dair kesin garantiler aldık. Bu bölgelerin gelişimi ve kalkınması açısından faydalı olacaksa herhangi bir sorun görmüyorum. Birkaç belirsiz nokta vardı, ancak Bağdat ile yapılan istişareler ve görüşmeler sonucunda bu noktalar netleştirildi.
Erbil-Bağdat ilişkileri
Başkan Mesud Barzani, Merhum Celal Talabaninin siyasi arendaki yokluğunu hissediyor musunuz? sorusuna, Tabii ki, merhum Celal Talabaninin vefatı, Kürdistan Yurtseverler Birliğinde bir boşluk yarattı, bu çok net yanıtını verdi.
Temmuz 2024te yaklaşık altı yıl süren bir aradan sonra Bağdatı ziyaret ettiğini anımsatan Barzani, Bu ziyaret daha önce var olan bir çok psikolojik engeli kırdı. çeşitli sorunların çözülmesi için bir yol haritası üzerinde anlaşıldı.
Ziyaretin, Bağdat ve Erbil arasında olumlu bir atmosfer yarattığı söylenebilir. Şu anda Erbil ve Bağdat arasında bir rahatlama var ancak, hala çözülmesi gereken sorunlar var. Ama eğer iyi niyet ve irade varsa, bu sorunlar kolayca çözülebilir. Ben bu iradenin var olduğuna inanıyorum şeklinde konuştu.
Bağdatta bazı çevrelerin Kürdistan Bölgesinin yetkilerini sınırlandırmaya çaltığını ve anayasal yetkilerini kısıtlamak istediğini kaydeden Barzani, Bizim bir anayasamız var ve 2005 yılında yapılan federal anayasa, bizim hükmümüzdür. Anayasaya aykırı herhangi bir federal karar tarafımızca reddedilecektir. Anayasada ayrıca şöyle bir madde var: Eğer federal kararlar bölgenin kararlarıyla çelişirse, o zaman bölgesel kararlar geçerlidir diye belirtti.
Kürdistan petrolünün yeniden sevkiyatı
Paris merkezli tahkim mahkemesinin kararının ardından Türkiye Mart 2023te Kürdistandan Ceyhana sevk edilen petrolün akışını durdurmuştu. Erbil ile Bağdat arasında sorunun çözümü için görüşmeler devam ederken Irak Federal Mahkemesi geçtiğimiz yıl Kürdistan Bölgesi Petrol ve Gaz Yasasını anayasaya aykırı olduğu gerekçesi ile iptal etmişti.
Irak Başbakanı Muhammed Şiya el-Sudaninin, federal petrol ve gaz yasası Irak ve Kürdistandaki petrol ve gaz üretimini denetleyecek ve bu Irakın birliğine katkı sağlayacak şeklindeki sözlerinin hatırlatılması üzerine Başkan Barzani, şu değerlendirmeyi yaptı:
2005te anayasa hazırlanırken, 111. ve 112. maddelerle ilgili iki önemli konu vardı: Petrol ve gaz, tüm Irak halkına aittir ve bu hiçbir şekilde tartışmaya açılamaz. Bu kaynaklar tüm Irak halkı arasında adil bir şekilde dağıtılmalıdır. 112. maddeye göre, daha önce çıkarılan sahalar, federal hükümet ve Kürdistan Bölgesi hükümeti tarafından birlikte yönetilecektir.
Ancak yeni açılan sahaları Kürdistan Bölgesi tarafından yönetilecektir. Bağdatta bazı kişiler bu anayasa maddelerini kabul etmeyip bölgeyi küçültmek ve küçümsemek istediler. Bu yüzden şu anda görüşmelerde ilerleme kaydediliyor ve parlamentonun bu konuyu ele alması bekleniyor. Umarım bu mesele çözüme kavuşur.
Kürdistan Bölgesinin bütçedeki payı
Irak parlamentosu 2023 yılı bütçesinde Kürdistan Bölgesine 12,6 pay ayırdı.
Başkan Barzani, yeni nüfus sayımı ile Kürdistan Bölgesinin bütçe payının değiştirilmesi gerektiğini vurgulayarak, Ancak yüzde 12lik bu pay, gerçekten adil ve dengeli bir pay değil. Buna rağmen Küdistan Bölgesi bu payı kabul etti, fakat bu pay dahi bazen tahrif ediliyor ve bölgeye doğru bir şekilde aktarılmıyor dedi.
Barzani bu konuda Bağdatı anlaşmalara ve anayasaya tam olarak sadık kalmamakla eleştirdi.
Irakta seçim ve Sadr Hareketi
Irakta erken seçim beklemediklerini belirten Barzani, Ekim 2025te yapılacak seçimlerde Sudaninin ikinci defa başbakan adayı olabileceğini söyledi.
Irakta Şii lider Mukteda es-Sadrın siyasetten çekilmesine karşı olduğunu dile getiren Başkan Mesud Barzani, Gerçekten de Sadr Hareketinin siyasetten çekilmesini istemezdim. Bu çok üzücü bir durum. Sadr Hareketinin geri dönmesini çok isterim çünkü şu anda bir boşluk var. Onların geri dönmesiyle bu boşluk kapanabilir yorumunu yaptı.
Başkan Barzani, Sadr Hareketinin siyaset arenasına geri dönmesi için gerkirse girişimde bulunabileceğini ifade etti.
Irakta her seçimde yasanın değiştiğine dikkati çeken Barzani, Bu kadar sık değişiklik gerçekten insanların kafasını karıştırıyor. Bir kez sabırlı bir şekilde bir yasada karar kılmalıyız ve ikide bir değişiklik yapmayı bırakmalıyız. Artık bu oyunları görmekten yorulduk diye konuştu.
Irakın Türkiye ve İran ile ilişkileri
Irakın dış ilişkileri ve özellikle de Türkiye ve İran ile olan ilişkilerini nasıl değerlendiriyorsunuz? şeklindeki soruya yanıt veren Barzani, şunları kaydetti:
Irak ve Kürdistan Bölgesinin Türkiye ve İran ile uzun sınırları var. Hem Türkiye hem de İran, bölgedeki önemli aktörlerdir. Bu nedenle, bu iki ülke ile ilişkilerimizi gerilimli hale getirmek istemiyoruz. Ama şu anda, genel olarak, ilişkilerde önemli bir iyileşme gözlemleniyor. Her iki tarafla da sağlıklı bir diyalog sürdürmeye çalışıyoruz. Gelecek açısından, her iki ülkeyle de ilişkilerimizin daha da güçleneceğini umut ediyorum.
PKKnin Kürdistan Bölgesindeki varlığı
Başkan Mesud Barzani, PKKnin Kürdistan Bölgesindeki varlığı hakkında ne düşünüyorsunuz? Aynı şekilde İrana karşı olan Kürt muhalefeti ve bu durumun bölgenin güvenliği üzerindeki etkisi hakkında ne söylersiniz? sorusu üzerine şu değerlendirmeyi yaptı:
PKKnin Kürdistan Bölgesindeki varlığı, bölgedeki diğer Kürt partilerinin varlıklarından oldukça farklı. PKK sadece güvenliği tehdit etmekle kalmıyor, aynı zamanda bölgedeki diğer partilere karşı da tutum sergiliyor.
Örneğin, İranlı Kürt muhalif gruplar onlarca yıl Kürdistan Bölgesi sınırlarında faaliyet gösterdiler ancak hiç kimseye zarar vermediler ve Kürdistan Bölgesi yasalarını da ihlal etmediler. İranlılar bunu bir güvenlik tehdidi olarak gördü ve bu yüzden Kürt grupları sınırdan çekilme konusunda (Bağdat ile) anlaşma sağlandı.
Ancak PKKnin durumu farklı. PKK, bölgeyi kendi kontrolü altına almak istiyor. Eğer PKK, İranlı Kürt gruplar gibi hareket etseydi, bu sorunu da çözmek çok kolay olurdu.
Erbilin Türkiye ile her zaman özel ilişkisi olduğunu kaydeden Barzani, aynı şekilde İran ile daha yakın ilişki kurulduğunu söyledi.
Hiç bir zaman ne Türkiye ile ne de İran ile gerilimli ilişkiler kurmak istemediklerini vurgulayan Başkan Barzani, Ama bizim için bazı temel ilkeler var ve bu ilkelerden asla sapmayacağız. Ne olursa olsun, kimsenin iç işlerimize veya kararlarımıza müdahale etmesine izin vermeyeceğiz değerlendirmesinde bulundu.
IŞİD tehdidi ve Koalisyonun Irakta bulunması
Irakta ve bölgede İŞİDin hala ciddi bir tehdit oluşturduğunukaydeden Barzani, Eğer koalisyon güçleri çekilirse ve Irak ile Peşmerge güçlerinin hazır olmadan bu çekilme gerçekleşirse, IŞİDin tekrar güçlenmesi çok olası. 2014te olduğu gibi daha da güçlü bir şekilde geri dönebilirler. Koalisyon güçlerinin desteği olmasaydı IŞİDe karşı zafer kazanmak bu kadar kolay olmazdı dedi.
Irakın şu anda hava savunma sistemleri gibi bazı temel askeri teknolojiden yoksun olduğunu anımsatan Barzani, Eğitimli askeri personel olsa da, eksiklikler hala büyük. Mesela, hava savunma sistemleri neredeyse yok ve bu durum, hava saldırılarına karşı savunmasız olmamıza yol açıyor. Bu durum, hem Irak hem de Kürdistan Bölgesi için ciddi bir tehdit oluşturuyor ifadelerini kullandı.
Ortadoğudaki gelişmeler
ABDde Donald Trumpın yeniden başkan seçilmesinin ardından Washington yönetiminin Ortadoğuda yaşanan savaşa barışçıl çözümler önerilebileceğini dile getiren Barzani, Eğer bu çözüm yolları başarılı olursa, çok iyi. Eğer olmazsa, sanırım Ortadoğudaki durum daha da şiddetlenebilir dedi.
Barzani, Bölge gerçekten çok gergin. Gördüğümüz gibi, savaşlar ve sorunlar var. Bu sorunların bir an önce çözülmesini ve tarafların barışçıl bir çözüm arayarak diyaloga geçmelerini diliyoruz. Savaşlar hiçbir zaman bir sonuç getirmez. Eğer savaş barış içinse baş üstüne. Ama savaş savaş içinse, ölüm öldürmek içinse, bu tam bir delilik olur. Biz tüm tarafları barışçıl çözüm yollarına yönelmeye davet ediyoruz ifadelerini kullandı.
Irakın şu ana kdar bölgesel savaşlardan uzak kalmayı başardığını belirten Barzani, Akıllı ve deneyimli liderler ve Bakanlar, bu durumu engellemeye çalıştılar. Biz de elimizden geleni yaptık. Tabii ki, Irakın bu savaşa sürüklenmesi hiç kimsenin çıkarına değildir dedi.
Körfez ile ilişkiler
Mesud Barzani, Birleşik Arap Emirlikleri ve genel olarak Körfez ülkeleriyle olan ilişkilerin son derece önemli olduğunu vurgulayarak, Gelecekte bu ilişkilerin daha da güçleneceğini umuyoruz. Birçok bölgesel konuda ortak çıkarlar üzerinde çalışıyoruz ve bu işbirliğinin devam etmesi, Kürdistan Bölgesi için faydalı olacaktır diye belirtti.