PeyamaKurd - NETEW TVde Zeynep Cagerin programına katılan Zilan Akademi Yayınları Sahibi Yakup Emrah, Kürt toplum psikolojisi üzerine değerlendirmelerde bulundu.
Yakup Emrah değerlendirmesinde, Bugün Kürt toplumundaki siyasal İslam bakış açısını incelediğinizde Mela Ciziriye çok uzaktır. Kürdün kolektif bilinci dışında bu vardır. Kürtler kolay kolay birini ötekileştirmez, birine düşmanlık yapmaz. Ben Deniz Gezmişi eleştirmiyorum ama Kürt siyasetinde Qazi Muhammedi tanımayanlar var, Şeyh Saidin direnişini anlayamayanlar var, Mele Mustafa Barzaniyi tanımayanlar var. Sömürge altında yaşayan toplumlarda her zaman kişiler efendilerine benzemeye çalışırlar. Bizimkiler de maalesef efendilerine benzemeye çalışıyor. Bugün Kürtler kendi dilinde rüya bile göremiyor ifadesini kullandı.
Biz bir yayın eviyiz, Havar Dergisinin bir devamı olduğunu söylemedik ve imkanlar dahilinde çalışmalar yapıyoruz. Son zamanlarda Kürtlerde Sanat, 19. Yüzyılda Kürdistan, Kırgısiztan Kürtleri, İslamın Yetimleri Kürtler ve şuan üzerinde çalıştığımız Mervani Kürtler ve dış siyasete dair çalışmalar yapıyoruz. Yakın dönemde bunları gün yüzüne çıkarmayı düşünüyoruz. Zilan Dergisinin yeni sayısını hazırlıyoruz, orada Kürt tarihi ile ilgili araştırmalar yapılıyor. İlk sayımız Selahaddin Eyyubi üzerine, ikinci sayımız da Qazi Muhammed üzerine olacak.
Son dönemde bir ansiklopedi oluşturuyordunuz. Kürt Ansiklopedisi ile ilgili son durum nedir?
Bu ciddi bir atılımdı ve zaman isteyen bir iş. Kürt coğrafyasının hiçbir yerinde Kürt Ansiklopedi yok. Cambridge Üniversitesinde 13 ciltlik Tarihi Kan ve Milliyet diye bir ansiklopedisi var ve çok kapsamlı. Dersim ve Zilan katliamları üzerine, direnişler üzerine çok bilgi ve belge var. Hatta Hindistanın İngiliz Emperyalizmindeki arşivi bile var. Geniş bir belgeye ve bulguya sahip. Bizler gereken desteği görürsek, 13 ciltlik eserin çevirisine başlayacağız. Bunun yanında dünyadaki en iyi psikanalitik eserleri de Kürtçeye çeviriyoruz. Sigmund Freydun Amatör Psikianaliz eserini Kürtçeye çevirdik.
Ben daha önce bir yazı yazmıştım. Sosyolojik ve Psikanalitik bağlamında Kürt toplumunun yabancılaşması üzerine bunu Kürdün gerçek günahı diye yazmıştım. Kürdün gerçek günahı derken Eric Fromdan esinlenmiştim. Eric From yabancılaşmayı en büyük günah olarak sayar. Yabancılaşma yani alinasyon, kişinin başkalaşmış biçimidir. Yabancılaşmayı Karl Max bir zaman sonra kullanır. Kürdün gerçek günahı gerçekten yabancılaşmadır. Kürt kendisinden başka her şeydir. Aslında Kürdün müthiş bir aklı vardır. Her toplumun kendisine has, kendisine ait bir akıl biçimi ve ruhu vardır. Kürdün kolektif bilinç dışı kendine hastır.
Mela Cizirinin divanı bizim için bir ekoldür, Kürtler bunun farkına vardı. Mela Cizirinin eseri okunduğunda bir aşk estetiği var. Hakikaten de Kürtlerde bu var. Kürtlerde sevgi ve aşk estetiğini her yerde görebilirsiniz. Bugün Kürt toplumundaki siyasal İslam bakış açısını incelediğinizde Mela Ciziriye çok uzaktır. Kürdün kolektif bilinci dışında bu vardır. Kürtler kolay kolay birini ötekileştirmez, birine düşmanlık yapmaz. Bunu yakın dönemdeki seyyahların eserlerinde de görebilirsiniz. Her milletin kendine göre bir aklı vardır. Kürdün de kendine göre bir aklı vardır. Bizler dini olgularla Kürtleri okuyabiliyoruz. İster Zerdüştlükte, ister Mani dininde, isterseniz İslamda Kürtlerde sürekli bir dini tema görürsünüz. Kürt ulusal bilinci ile düşündüğümüzde, bizim İslami kimliği yabana atmamamız gerek. Kürtlerin son modern dönemlerde en büyük sorunlarından birisi İslamı ciddi anlamda derinlikli anlayamadıklarından dolayıdır.
çocuk gelişimi üzerinde bir araştırma yaparken, Türkiyedeki çocukların psikolojik rahatsızlıklarının en az olduğu coğrafya Tunceli, Hakkari, Şırnak, Diyarbakır, Batman olduğunu gördüm. Acaba bunun temelinde ne var. Biz Dersim ve Zilan katliamını yaşadık ve o katliamların hala üzerimizde etkisi var. Savaş travmalarına rağmen, öldürülme ve tecavüzlere rağmen Kürt coğrafyasının psikolojik rahatsızlıkları en az seviyede. Psikolojik rahatsızlıklarımızı dinsel tahayyüller, tasavvurlar bizi ayakta tutuyor. Yani bir dinsel motivasyon oluyor. Bizler psikolojik olarak ayakta duruyoruz. 2014 yılında psikolojik rahatsızlıklar haritası çıkarılıyor. En az olarak Hakkari, Tunceli ve Van var. Din aslında o milleti motive ediyor, dolayısıyla psikolojik rahatsızlıklarımıza da minimize ediyor.
Dünyadaki tüm savaşlar dinsel temalar üzerinde gerçekleşiyor. Suriye ve Iraktaki savaşlarda Yahudiler Armagedon diyor, İncil kıyamet savaşları diyor, İslami düşünceye sahip olanlar da başka bir şekilde yorumluyor. Hepsi de bu mücadeleyi teolojik bağlamda düşünüyor. Dini temaları ötekileştirmemiz ciddi problemler doğurur. Hiçbir zaman bu dini tahayyüller yok olmayacaktır. Bunu ciddiye almamız lazım. Bu ciddiye almazsanız, siyasal, toplumsal ya da ahlaki politik bir ivme kazanamazsınız.
Kürt siyasi aklı, muhafazakarları ötekileştiriyor. Dini argümanlar kullananlar ötekileştiriliyor. Siyasi çalkantılara baktığınızda bunu görebilirsiniz. Bir kafede şarap kadehlerini tokuşturanlar bir direniş kavramını, direniş dünya görüşünü inşa etmeye çalışıyor. Ben Deniz Gezmişi eleştirmiyorum ama Kürt siyasetinde Qazi Muhammedi tanımayanlar var, Şeyh Saidin direnişini anlayamayanlar var, İhsan Nuri Paşayı tanımayanlar var, Mele Mustafa Barzaniyi tanımayanlar var. Sömürge altında yaşayan toplumlarda her zaman kişiler efendilerine benzemeye çalışırlar. Bizimkiler de maalesef efendilerine benzemeye çalışıyor.
Bizler asimilasyondan önce Alinasyonu konuşmalıyız, yani başkalaşmayı. Bir alinasyon var, şeytanlar bir Kürdün bedenini esir almıştır. Bilinç dışına kadar sömürgeye tabi tutmuştur. Öyle ki, Kürt kendi dilinde rüya görememektedir. Eskiden efendiler, kölelerin bedenini kullanırlardı. Şimdi modern dönemde böyle bir durum yok. Kürtler Neo-liberal çağda yaşıyor. Bizim Neo-liberal dönemde Kürtleri analiz etmemiz lazım. Bu dönemde köleler kendi kendini sömüren kişidir. Bu dönemde köle bilinç dışına kadar sömürülen kişidir. Sen bir Kürde, Kürtsün dediğin zaman onun jest ve mimiklerinde bir oynama, bir korku oluyorsa efendinin bilinç dışını ele geçirmesi olarak tanımlayabilirsin.
Her muhalefet iktidarı besler. çünkü her muhalefetin arzusu bir gün iktidar olmaktır. Muhalefet sürekli iktidarın oyunu içerisinde oyun oynamaktadır. Muhalefet ancak oyunun dışında oyun kurarak kazanır. Kürtler bugüne kadar oyunun dışında oyun kurmadı. Oyunun içerisinde oyun kurduğu için başarılı olamadı. Yeni bir Kürt inşa edilmiş. Kültürüyle, düşünce dünyası ile, kimliğiyle, yeni bir Kürt inşa edilmiş. Kürt toplumun birçok ulusal ve milli sorunu varken, LGBT argümanlarını kabul etmiyorum, edemem. Sol literatürde bile kabul edilmiyor. Yüzde bire bile tekabül etmeyen dernekler için milli sorunlarımdan vazgeçemem. Ben İslami dünya görüşümden de vazgeçemem. Ben milli değerlerimden Qazi Muhammedden, Mele Mustafa Barzaniden de vazgeçemem. Yeni bir Kürt yaratılıyor ya, bizim o putu parçalamamız lazım.
Siyasiler ne kadar tartışmalar yaparsa yapsın. Güneyde bir Kürt devleti var, ama henüz bir ansiklopedimiz yok, İran Kürdistanında yok. Cambridge Üniversitesinde 13 ciltlik Tarihi Kan ve Milliyet ansiklopedisi üzerinde çalışmalara başladık ama imkanımız yok.