"Bağdat ile Ankara 'öncelikler konusuna' birbirinden zıt yaklaşıyor"
PeyamaKurd - Irak-Türkiye ilişkileri, Osmanlı İmparatorluğu döneminde İslam medeniyetinin sembolik bir işareti olarak, Türk sultanlarının kahramanlıklarına ve maceralarına dair tarihi anlatılardan esinlenen uzun Türk pembe dizisine benziyor. Bu dizilerin ortak temaları ise romantizm ve intikamdır.
Türkiye lideri Recep Tayyip Erdoğan'ın, Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani’nin davetlisi olarak Bağdat'a yaptığı ziyaretin teması da böyleydi.
Zira Erdoğan’ın, Bağdat’ta yaptığı konuşma Irak-Türkiye ilişkilerini şekillendirebilecek romantizm ve Türkiye’nin terör örgütü olarak gördüğü PKK konusunda intikam ipuçları taşıyordu.
Erdoğan'ın 13 yıl sonra Irak’ı ziyaret etti. Erdoğan, 2011 yılında Irak’a yaptığı ilk ziyaretinde başbakan idi. Erdoğan’ın ikinci ziyaretini ilkinden ayıran en önemli nokta ise siyasi pozisyonundaki değişiklikten ziyade, iki ülke arasındaki meseleler hakkında kararlı konuşması idi.
Yeni başlangıçlar
Erdoğan, Sudani ile düzenlenen ortak basın toplantısında, “Bölgesel gelişmeler açısından kritik bir dönemde gerçekleşen ziyaretimin inşallah yeni başlangıçlara vesile olacağına inanıyorum” dedi.
‘Kalkınma Yolu Projesi’
Diğer yandan ‘Kalkınma Yolu Projesi’ belki de ilk kez üst düzey siyasi bir görüşmede tartışılan yeni başlangıçlardan biri olarak ele alındı. Kalkınma Yolu Projesi, Başbakan Sudani’nin, Irak ile bölgesel komşuları arasındaki ilişkilerin ekonomik ortaklığa dönüşmesinde bir dönüm noktası olacağına inandığı en önemli stratejik proje.
Ziyarette, iki ülke arasındaki ticareti artırabilecek Kalkınma Yolu Projesi’nin önemine değinildi.
Erdoğan-Sudani görüşmesinde Irak ve Türkiye arasında, tamamı Stratejik Çerçeve Anlaşması başlığı altında olmak üzere enerji, tarım, su, sağlık, eğitim ve güvenlik alanlarında 26 mutabakat zaptı ve anlaşma imzalandı.
Başbakan Sudani anlaşmayı ‘güvenlik, enerji ve ekonomi için sürdürülebilir stratejik bir yol haritası’ olarak tanımlarken Erdoğan, kendileri için ‘güçlü bir yol haritası’ olarak nitelendirdi.
İki lider farklı mesajlar üzerinde durdu
Irak ve Türkiye arasında, iki ülkenin ortak yüksek çıkarlarına ilişkin tartışma konularını belirleyen önceliklerde açıkça bir fark vardı.
Irak, su dosyasının görüşülmesine öncelik verilmesini isterken Erdoğan konuşmasını, Irak ve Türkiye arasındaki Stratejik Çerçeve Anlaşması'nın dosyalarının takibinden sorumlu ortak komitelerin kurulması kararı aldıklarını söyleyerek tamamladı, ancak iki ülke arasındaki su meselesine pek değinmedi.
Bunun yerine Erdoğan, güvenlikten ticarete, ulaşımdan tarıma kadar pek çok başlıkta akdedilen metinlerin, ilişkilerinin ahdi zeminini güçlendirirken yeni iş birliği imkânlarını da beraberinde getireceğini kaydetti.
Irak ve PKK
Sudani hükümeti PKK gruplarının Irak'taki varlığını ele alma konusunda halen açık bir vizyona sahip değil.
Irak Cumhurbaşkanı ve Başbakanı ile yaptığı görüşmenin ana gündem maddesinin güvenlik dosyası olduğunu vurgulayan Erdoğan, ‘güvenlik ve terörle mücadelede iş birliğinin en önemli gündem maddeleri arasında yer aldığını’ ifade etti.
PKK güçlerinin, ‘terörist bir örgüt’ olduğunu ifade eden Erdoğan, ‘Irak'ta yasaklı örgüt’ olarak ilan edilmesinden duyduğu memnuniyeti ifade etti.
Ayrıca, “Bu karar, aynı zamanda iyi komşuluğumuzun ve kardeşliğimizin de bir gereğidir” diye ekledi.
Irak ve Türkiye arasındaki kuzey sınır bölgelerindeki PKK meselesinin karmaşıklığı Türkiye’nin, Kürdistan Bölgesi topraklarına askeri müdahalede bulunması, Irak sınırı içinde 22 askeri üs kurması ve Türkiye sınırındaki köyler ile kırsal alanlara füzeli saldırılar yapması için bahane oluşturuyor.
Erdoğan’ın, Bağdat ve Erbil’e yaptığı ziyarette bu meseleler ele alınmazken iki ülke arasındaki ticaret hacminin artırılmasından bahsedilerek Kalkınma Yolu Projesi’ne öncelik verildi.
Türkiye ve Irak’ın PKK çıkmazı
Öte yandan Sudani hükümetinin PKK'nın Irak'taki varlığını ele alma konusunda halen açık bir vizyona sahip olmaması, Irak ile Türkiye arasındaki Stratejik Çerçeve Anlaşması'nın uygulanmasında ilerleme kaydedilmesi noktasında sorun teşkil edebilir.
Türkiye, PKK'nın ‘terör örgütü’ olarak tanımlanmasında ısrar ederken, Irak sadece ‘yasaklı örgüt’ olarak tanımlamakla yetinmek istiyor.
PKK'nın, Irak'taki faaliyetlerinin engellenmesi meselesi, özellikle PKK dahil tüm silahlı örgütlerin Şengal’in tamamından çıkarılmasını ve güvenlik dosyasının Irak polisi ile ordusuna devredilmesini öngören Şengal Anlaşması'nın uygulanması konusunda anlaşmazlık yaşanmasından sonra artık Türkiye ile Irak arasındaki ilişkilerle sınırlı kalmayıp Iraklı taraflar arasında da bir anlaşmazlığa dönüştüğünden iyice karmaşık bir hal aldı.
Kaynak: Al Majalla Dergisi
Çeviri: PeyamaKurd
