Gelê Kurd di rojhilat a navîn de, gellekî kevnare ye ku di herêman ji çîyayên Zagros destpêdike heta çîyayên Torosê, bi cî buye. Zimanê Kurmancî di gruba zimanên “Hînd-Ewrupa” de ye. Zimanê Kurdî di nav gruba “Zimanên Ä°ranî” de di gruba “Bakurê rojava” de ye. Kurd; mensubê etnîtîsma “Aryan”îyan e. Di dîrokê de ji herêma Kurda re navên wek Kurdistan û mezrabota hatine gotin.

Navê “Kurd” navekî pir kevn e. Hinek lêkolîner dibêjin koka kelîma “Kurd” “Kur” e; ku ev kelîme di zimanê Sumer a de hatîye bikaranîn. Di dewleta Sumer de ji çîya re “Kur” gotine. “Tî” îlawe û pêvek e ku tê me’na ‘aîdîyetê. Bi vî ÅŸeklî kelîma “KURTÄ°” tê me’na “Ehlê çîya, gelê çîyayî” Kevnbuna vî navî heta berya “mîlad” ê 3000 sal e.

Ligor tê zanîn herêma Kurdistanê çîyayî ye. Di zemanên berê de ligor herêma kesa nav li wan dihatine kirin. Hinek dîrokvan dibêjin Kurd jiber di çîya de bun û herêma ku tê de dijîn çîyayî bu, ji wan re Kurtî hatîye gotin, bi vî ÅŸeklî hatine navkirin.

Ev navê “Kurtî” ji teref Grekan ve berya 2200 salî bi ÅŸeklê “Kurdîenne” (memleketê Kurda) derbas buye. Di kevalbereke (tablet) Sumeran de navê “Kurtîe” derbas buye û hinek zanyara gotîye evana Kurdên berê ne. Li gor G. R Drîver ev cîyê behs tê kirin baÅŸurê gola Wanê ye.

Di kevalbereke ku ji Asurîyan maye navê “Kurtî-Qurtîe” derbas dibe. Dîsa G. R. Drîver gotîye “Dibe ku ev der der û dora Bidlîs û herêma Mezrabota be.” Di kevalberên Asurîyan de jiboy Kurtîya dibên “Cinê/mezinên çîya”

Di nîvîsa xwe yî bi navê “The Name Kurd And Ä°ts Phîlologîcal Connectîons” de Drîver dibê; “Her çikas cihêbun di navbera Kurtî, Karda, Karduk, Gord, Kord, Kardakes, Kyrtîî de hebe jî tev di dengê “krd/krt” de ÅŸirîk in. Ev jî dide nîÅŸandan ku ji kokekê tên.”

Ligor Dîrokvana, gelên di mezrabota de derketine, weke Subaruyan, Kurtîyan, Gutîyan, Luluyan, Kusîyan, Kassîtan, Mîttanîyan, Mannaîyan, Urartuyang Cyrtîyan, Kardukîyan û Medan bi îhtîmaleke mezin Kurd in.

Nivîs di dîroka Kurda de diçe berya 1000 salî. Baba Tahirê Hemedanî(935-1010) li Ä°ranê bi zimanê Kurdî berya 1100 salî nivîsand. Ev Nivîs bi elfaba ‘Erebî bu. PiÅŸtî wî 400 sal derbas bu û ‘Elîyê Herîrî(1425-1495) dest bi nivîsandina Kurdî kir. PiÅŸtî sed sal derbas bu Feqîyê Teyran(1590-1660) dest bi nivîsandina zimanê Kurdî kir. Di wê demê de Melayê Cizîrî(1570-1640) bi zimanê helbest û qesîdên xwe nivîsandin. Heta gihîÅŸtine Ehmedê Xanî(1650-1707) ku piÅŸtî “Mela” di nava 50 salî de xuya bu. Wî jî berhem û kitêbên xwe digel ‘Erebî bi zimanê Kurmancî nivîsandin… Bi vî hewayî Kurd gihîÅŸtine roja me…

Herêma Kurdistanê

Di dîrokê de cîyê Mezrabota, der û dorê çîyayê Zagrosê û Kurdistanê cihê ye. Lewra nivîs di vê herêmê de dest pe kir. Qasidên xweda li vê herêmê gerîyan û dînê Xweda teblîÄŸ kirin… Teker (çerxe) pêÅŸî li vir zîvirî, teleskop li vir berê xwe da asîmana, helbest li vir hatine nivîsandin, ‘îbadetê li vir dest pê kir. Çemê Dîcle û Ferat di dîrokê de cîh girtin…

Di dîrokê de Kurd

Di dîrokê de pir beg, xunkar û dewlet li Kurdistanê hakim bun.

Ev nivîs 210935 car hatiye xwendin.