Korbûna Îdeolojîk yan jî Felsefeya Matrix
Kesên li fîlmê Matrix temaşe kiribin, dê diyaloga jêrîn a di navbera Morpheus û Neo de, were bîra wan; lê belê ez difikirim ku bikaranîna peyva (mêjî) di nav parantezê de li şûna (çav) ji hevokê re guncawtir e.
Rastiya ku çav amûra mêjî ji cîhana derve re vedike ye û dîtina çavan jî ji hêla mêjî ve pêk tê, hişt ku hilbijartineke weha bikim.
Neo: "... (Mejiyê min) çima diêşe?"
Morpheus: "Ji ber ku te berê berê bikar neaniye."
Vê rêzikê bala min kişand û hişt ez bifikirim.
Mirov bêyî ku mêjiyê xwe bikar bîne çawa dikare bijî?
Wekî ne mimkun xuya dikir.
Welê, zanyaran îspat kirine ku hema hema her gava ku em bavêjin bi fermanên mêjî ye.
Dibe ku mebest ne ev be.
Eşkere ye ku li vir mebest ew e ku serê sibê ji malê derkevin û biçin ser kar; Ne ku ji kar derkeve û biçe mal.
Îcar ew çi bû?
Gelo tişta ku dihêle hûn bifikirin ku mêjiyê xwe bikar tînin, çi ye?
Pêşî kete nav dorpêça îdeolojiyekê û pişt re jî xwe spart wê îdeolojiyê; Di encamê de, gelo ew mirovê ku bi hişê yekî din tevdigere, ji ber ku hişê wî bi xwe betal dibe, ev dihat çi wateyê?
Wekî din, bi balkişandina li ser xalekê tenê, ku ji wî re hate pêşkêş kirin û bawer kirin ku ew ê bibe sedema azadiya wî; Ma ev tê wê wateyê ku mirovên nikarîbûn fêm bikin, çawa bi serpêhatiyeke nû ya koletiyê dikin?
Dibe ku ev tê vê wateyê ku mirovên ku hewcedariya wan bi hêza laşê we ne, ne hişê we, ji ber zexta psîkolojîk a ku li we dikin, û derbasbûna qonaxekê, "jiyana nebatî ya hişmendî ya hindik" dev ji îradeya xwe berdan.
Bi rastî, di fîlm de, mirovan şerê xwe yê bi makîneyan winda kir û neçar man ku paşde vekişin.
Piştî vê têkçûnê, kesên ku li rêyên lêxistina makîneyan digerin, xalên herî qels ên makîneyên xwe dîtin û dîtîn ku bi saya enerjiya ku ji rojê distînin hêzê distînin.
Ji ber vê jî wan bombeyên taybetî di atmosfera erdê de teqandin, da ku têkiliya di navbera mirov, makîne û rojê de qut bikin û nehêlin ku tîrêjên rojê bigihîjin erdê.
Lê belê, makîneyan fêm kir ku enerjiya qutkirî dikare ji laşê mirovan were wergirtin û lewra jî dest bi karanîna laşê mirovan wekî batterêya jiyanê kirin.
Belê, îro di vê dema ku şerê maşîne û mirovan tune ye de, wê kî bixwaze laşê mirov wek battêrî bikar bîne; Em ê vê rewşê çawa rave bikin?
Bi dîtina min em dikarin vê rewşê herî baş bi têgeha “îdeolojiyê” vebêjin.
Li gorî Habermas: "Îdeolojî amûra serdestiyê ye û ji bo meşrûkirina têkiliyên desthilatdariyê xizmetê dike."
Li gorî ramyarên Dibistana Frankfurtê ku yek ji wan Adorno ye:
1) “Îdeolojî hişmendiyeke derewîn e û rastiya ramanên gerdunî maske dike û vedişêre.''
2) “Îdeolojî komek qalibên ku her û her tên dubarekirin e; vediguhere hikmeta wî aqilê jê re tê gotin.''
3) "Bi îdeolojiyê re hemû aliyên mirovatiyê tên winda kirin."
Li gor Gramsci: "Ideolojî = Hegemonya"
“Berevajî zanistên pozîtîf, “îdeolojî” xwe wek heqîqeta mutleq dihesibîne û tehamula rexneyê tê de tune ye.”
Li ser van mînakên li jor û bi texmîna ku îdeolojî bombeyeke dûmanî ya di atmosfera mêjiyê mirovan de tê avêtin e, em dikarin bi hêsanî van tiştan bibêjin:
Pêdiviya îdeolojîyê ne bi aqilê mirovan; bi bedena wan heye.
Bi îdeolojiyê, mirov hêzekê li milê xwe zêde dike û ji dijminê xwe re jî dibe kulmek.
Li gorî îdeolojiyê, dema li ser maseya bazarê rûdinin, mirov tenê ji bo parekî zêde bistînin, hejmarek e, ango bi gotina amiyane ‘Kelle’ ye.
Îdeolojî ji bo ku şiyana wan a derûnî û şiyana wan a pirskirinê ji holê rakin, şopînerên xwe li ser dijminatiyê bi cih dikin; Ji ber vê yekê hemû bala xwe dikşînin ser xalekê, wan ji her tiştê din dûr dikin û xemsar dihêlin. Her çiqas dijmin were tunekirin jî, îdeolojî dizane dijminên navxwe biafirîne.
Wekî ku Carlin dibêje: “… (îdeolojî) nifûseke ku bikaribe bi rexneyî bifikire naxwaze. Ew tenê xebatkarên îtaetkar dixwazin ku têra xwe jîr in ku makîneyê bixebitînin û têra xwe bêaqil in ku rewşa xwe qebûl bikin.”
Dema ku ev hemû li ber çavan bên girtin, ev dinya ji bo kesekî ku "mejiyê wî qet neêşiyaye" wek Simulacrum e; Jiyana wî simulasyonek e.
Ev nivîs 210869 car hatiye xwendin.