پەیامی کورد   ...   ترامپ هەڕەشەی گومرگی لە یەکێتی ئەورووپا کرد

سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەمریکا هەڕەشەی لە یەکێتی ئەورووپا کرد، ئەگەر بە کڕینی نەوت و گازەکەی بە قەبارەیەکی گەورە قەرەبووی کورتهێنانی بازرگانی واشینتۆن نەکەنەوە، ئەوا زیاتر و زیاتر باجی گومرگی دەخرێتە سەر.

بە ووتەی سەرۆکی هەڵبژێردراوی ئەمریکا، دۆناڵد ترامپ، لە پەیامێکدا لە پەیجی خۆی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ڕاستی، هەڕەشەی لە یەکێتی ئەورووپا کردووە ئەگەر بە کڕینی ئەو کورتهێنانە بازرگانییە "زۆر گەورەیە"ی ئەمریکا قەرەبوو نەکاتەوە نەوت و گازەکەی، بەپێی باجی گومرگی واشینتۆن

ترامپ لە کتێبی (ڕاستی)دا نووسیویەتی : بە یەکێتی ئەورووپام وتووە کە دەبێت بە کڕینی نەوت و گازەکەمان بە قەبارەیەکی گەورە قەرەبووی کورتهێنانە بازرگانییە زۆر گەورەکەی ئەمریکا بکەنەوە. ئەگەرنا لە هەر شوێنێک کە بتوانرێت باج دەخەینە بواری جێبەجێکردنەوە.

سەرکەوتنی دۆناڵد ترامپ لە هەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتی ئەمریکا نیگەرانییەکانی لەبارەی کاریگەری سیاسەتە گومرگییەکانی لەسەر هەناردەکردنی گازی شل بۆ ئەورووپا درووستکردووە.

کاتێک ترامپ هەڕەشەی لە هەناردەکارانی ئەورووپی کرد بە باج لەسەر هەموو ئەو کاڵایانە کە لە ناوچەکەوە هەناردە دەکرێن پێش هەڵبژاردنەکان، ڕەنگە زۆرێک لە ئەورووپا هیوایان خواستبێت کە هەرگیز نەگەڕێتەوە کۆشکی سپی. ئێستا کە ئەمە واقیعێکە، باجەکان کەوتوونەتە ژێر دانووستان و لەوانەیە ئەو دانووستانانە کڕینی گازی سرووشتی شل (LNG)ی زیاتر لە ئەمریکا لەخۆ بگرێت.

بەگوێرەی ڕاپۆرتێکی ئاژانسی ڕۆیتەرز، ئەمریکا لە ئێستادا ڕووبەڕووی کورتهێنانی بازرگانی 240 ملیار دۆلار بووەتەوە لەگەڵ ئەورووپا. بەگوێرەی ئاماری یۆرۆستات، ئاڵمانیا، ئیتاڵیا، ئێرلەندا و سوید گەورەترین هەناردەکاری ئەورووپاین بۆ ئەمریکا و بەشێکی زۆری ئەم کورتهێنانە بازرگانییە پێک دەهێنن. ئەمریکا گەورەترین هاوبەشی بازرگانی یەکێتی ئەورووپایە و نەوت و گازی سرووشتی یەکێکە لە گرینگترین هاوردەکردنی ئەمریکا بۆ ئەورووپا.

دۆناڵد ترامپ چەندین جار ڕایگەیاندووە کە دژی ئەم دۆخە بازرگانییە و ئەورووپییەکان "باجێکی قورس"ی بۆ دەدەن؛ مەگەر دەست بکەن بە هاوردەکردنی کاڵای ئەمریکی زیاتر. گوین ماگوایر، نووسەری ئاژانسی ڕۆیتەرز ڕایگەیاند: ڕەنگە ئەورووپا بە کەمکردنەوەی بەکارهێنانی LNG لە ئەمریکا تۆڵە بکاتەوە و پلانەکانی ترامپ بۆ زیاتر بەرهەمهێنانی نەوت و گاز تێکبدات.

ئەگەر ئەورووپا وابەستەی وزەی هاوردە نەبوایە و ئەمریکا کە گەورەترین دابینکەری LNG بۆ ناوچەکەیە، ئەوە ئەم هەنگاوە دەتوانێت هەنگاوێکی ئەگەری بێت بۆ ئەورووپا. ئیدارەی زانیاری وزەی ئەمریکا لە مانگی شوباتی ئەمساڵدا ڕایگەیاندبوو کە لە ساڵی ٢٠٢٣دا ئەمریکا سەرچاوەی نزیکەی نیوەی هەموو هاوردەکردنی LNG دەبێت بۆ ئەورووپا.

ژمارەی 48% زیادبوونی نیشان دەدات بە بەراورد بە 44% لە ساڵی 2022 و 27% لە ساڵی 2021. شەڕی ئۆکراین هەناردەی LNGی ئەمریکی بۆ ئەورووپا و پڕۆژەکانی فراوانکردنی توانای ئەمریکای بەرزکردەوە. بەڵام ئەمساڵ گەشەی هەناردەکردن لاواز بووە و ڕاپۆرتێکی ئیدارەی زانیاری ووزەی ئەمریکا دەریخستووە کە هەناردەی گازی سرووشتی لەو وڵاتە لە نیوەی یەکەمی ساڵدا یەکسان بووە.

ئەم گەشەنەکردنە دەرئەنجامی چەند هۆکارێک بوو. یەکەم: ئەورووپا زستانێکی تری تاڕادەیەک سووکی هەبوو و گاز لە کۆگاکانی ئەم ناوچەیەدا مابووەوە. دووەم: ئاڵمانیا کە گەورەترین بەکارهێنەری گازە لە ئەورووپا، بەردەوام بوو لە داماڵینی پیشەسازی، چوونکە بچووکبوونەوەی ئابووری کاریگەری لەسەر خواست لەسەر وزە بەگشتی و خواست لەسەر گاز بەتایبەتی هەبوو. سێیەم: هاوین وەرزی خواست لەسەر گازە لە ئەورووپا. لە لایەکی دیکەوە لە وەرزی زستاندا دۆخەکە زۆر جیاوازە، کە ئەورووپا زۆرترین گاز و خەڵووز بەکاردەهێنێت.

ترامپ ئاماژەی بەوە کردووە کە دەیەوێت ئەمریکا گازی سرووشتی زیاتر بەرهەم بهێنێت و هەروەها دەیەوێت کاڵای زیاتر بۆ ئەورووپا بە گشتی هەناردە بکات. هەروەها ئەورووپا لە ڕێگەی بەڕێوەبەری باڵای خۆیەوە ڕایگەیاندووە کە دڵخۆش دەبێت بە وەرگرتنی گازی زیاتر لە ئەمریکا؛ بێگومان بژاردەی زۆری لەبەردەستدا نییە. ئەگەر ئەورووپا نرخی LNGی ئەمریکی بە گرانبەها بزانێت، بە دڵنیایی یەوە بۆ بەرهەمهێنەرانی گازی ئەمریکی ئاسان نابێت کە ڕەوتی هەناردەکردنی LNG لە ئەورووپاوە بۆ ئاسیا بگۆڕن.

بەڵام زۆر قورستر دەبێت، ئەگەر مەحاڵ نەبێت، بۆ ئەورووپا کە دابینکەرێکی تری گاز بدۆزێتەوە کە لە قەبارەی بەرهەمهێنان دا بەراورد بکرێت بە ئەمریکا و ئەویش ڕووسیا نەبێت.

بەپێی ماڵپەڕی ئۆیل پرایس، لە ڕاستیدا بەرهەمهێنەرانی LNGی ئەمریکی و هاوردەکارانی گازی ئەورووپایی پێویستیان بە یەکترە. ئەم پەیوەندییە پەیوەندییەکی یەکسان نییە، بەڵکوو سوودی بۆ هەردوولا هەیە، هەر بۆیەش هەردوولا دەیانەوێت بیپارێزن. باجەکان نابێتە هۆی ئەوەی ئەورووپییەکان زیاتر حەزیان لە ترامپ بێت، بەڵام پێدەچێت وایان لێبکات زیاتر LNG لە ئەمریکا بکڕن.

میکانیزمی "سەقفی قەرز"ی کۆنگرێسی ئەمریکا
لە پەیامێکی دیکەدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ڕاستی، ترامپ هەروەها لەبارەی یاسای "سەقفی قەرز"ی حکوومەتەوە نووسیویەتی: کۆنگرێس یان دەبێت دەستبەرداری یاسای گاڵتەجاڕانەی سەقفی قەرزەکان بێت یان بازاڕەکەی تا ساڵی ٢٠٢٩ درێژ بکاتەوە. بەبێ ئەم ڕێکەوتنە نابێت هیچ کارێک بکەین. با لەبیرمان بێت کە فشار لەسەر هەرکەسێک سەرۆکە.

دەیان ساڵە ئەمریکا زیاتر لەوەی لە باج وەریدەگرێت خەرج دەکات و بە شێوەیەکی کاریگەر بوودجەی قەرزەکەی بەکاردەهێنێت بۆ کڕینی سەرمایە و پێدانی حیسابەکانی.

وەک لەلایەن وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکاوە پێناسە کراوە، "سەقفی قەرزەکان بریتییە لەو بڕە پارەیەی کە حکوومەتی ئەمریکا ڕێگەی پێدراوە قەرزی بکات بۆ جێبەجێکردنی ئەرکە یاساییەکانی ئێستای، لەوانەش ئاسایشی کۆمەڵایەتی و مێدیکەر، مووچەی سەربازی و پارەدانی دیکە."

بڕی قەرزەکانی حکومەتی ئەمریکا گەیشتە 31.46 ترلیۆن دۆلار.

بە واتایەکی تر بڕی قەرزی حکومەت تەنها دەتوانێت بڕە پارەیەکی دیاریکراو بێت کە کۆنگرێس دیاری دەکات و تەنها کۆنگرێس دەتوانێت ئەم سەقفە بەرز بکاتەوە.

کۆمارییەکانی کۆنگرێس تا ئێستا بەرەنگاری بوون و پێداگریان لەوە کردووە کە ئەگەر ئیدارەی ئەمریکا داوای ڕەزامەندی ئەوان بکات بۆ بەرزکردنەوەی سەقفی قەرزەکان، ئەوا دیموکراتەکانیش دەبێت پابەندبن بە کەم کردنەوەی خەرجییەکانی حکوومەت لە داهاتوودا.

ئەم بابەتە 96 جار خوێندراوەتەوە