پەیامی کورد    ...    وەزیری گەنجینەی ئەمریکا : فرۆشتنی نەوتی ئێران دادەخەین و ئێران هەژار دەکەین!

وەزیری خەزێنەی ئەمریکا لە بەیاننامەیەکی تەواو شەڕئەنگێزانە و دژە ئێراندا ووتی : باشترکردنی ئێران جارێکی دیکە سەرەتای سیاسەتی گەمارۆ نوێکراوەمان دەبێت، ڕایگەیاند کە "فرۆشتنی نەوتی ئێران دادەخەین".

بە گوێرەی هەواڵەکان، ئێوارەی پێنجشەممە سکۆت بێسانت، وەزیری گەنجینەی ئەمریکا جارێکی دیکە هەڕەشەی لە ئێران کردووە.

بەگوێرەی ڕاپۆرتێکی ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرزی بەریتانیا، ناوبراو ڕایگەیاندووە، سزا نایاساییەکانی ئەمریکا بۆ سەر ئێران چڕتر دەکەنەوە و دەڵێت: "ئەمریکا پیشەسازی نەوت و فرۆشتنی نەوتی ئێران دادەخات".

ڕایگەیاندد: بۆ ئەم مەبەستە ئێمە پێوەر و هێڵی کاتی پێشوەختە دیاریکراو بەکاردەهێنین.

باسنێت هەروەها لە لێدوانەکانی دژ بە ئێراندا زیادی کرد: باشترکردنی ئێران جارێکی دیکە سەرەتای سیاسەتی گەمارۆ نوێکراوەمان دەبێت.

سەبارەت بە شەڕی ئۆکرانیا هەروەها ڕایگەیاند: ئەگەر پێویست بکات سزاکانی سەر ڕووسیا و پیشەسازی ووزەی ئەو ووڵاتە چڕ دەکەینەوە بۆ ئەوەی بە زووترین کات ئاگربەست لە ئۆکراین بەدی بهێنین.

لێدوانەکانی باسنێت دژ بە ئێران دوای ئەوە دێت کە پێشتر سەرچاوە ئاگادارەکان باسیان لەوە کردبوو کە ئیدارەی دۆناڵد ترامپ، سەرۆکی ئەمریکا تاوتوێی پلانێک دەکات بۆ ڕاگرتن و پشکنینی کەشتییە نەوتهەڵگرەکانی ئێران لە دەریادا، هەروەها ئەم کارە بە پێی ڕێککەوتنێکی بەناو "نێودەوڵەتی" ئەنجام دەدرێت.

ترامپ بەڵێنی داوە سیاسەتی شکستخواردووی “زۆرترین فشار” بۆ دابڕانی ئێران لە ئابووری جیهانی و کەم کردنەوەی هەناردەکردنی نەوت بۆ سفر بگەڕێنێتەوە؛ خەباتێک کە تا ئێستا هیچ ئەنجامێکی بۆ واشینتۆن نەبووە.

ترامپ لە هەفتەکانی یەکەمی خولی دووەمی خۆیدا دوو خولی نوێی سزای بەسەر ئێراندا سەپاند. ئەم سزایانە کۆمپانیا و بەلەمی تانکەرە کۆنەکانی کردۆتە ئامانج کە بەبێ بیمەی ڕۆژئاوایی کاردەکەن و نەوت لە ووڵاتانی گەمارۆدراوەوە دەگوازنەوە.

ئەم هەنگاوانە تاڕادەیەکی زۆر هاوشێوەی ئەو ڕێوشوێنانەن کە لە سەردەمی جۆ بایدن، سەرۆکی پێشووی ئەمریکادا جێبەجێکرابوون، بەڵام ئێران توانی بە کەڵک وەرگرتن لە تواناکانی و لە ڕێگەی تۆڕە ئاڵۆز و چالاکەکانەوە هەناردەی نەوتی خۆی زیاد بکات.

بەو پێیەی ئەزموونی ڕابردوو سەلماندوویەتی کە ئەم جۆرە بەردباران کردنە بەرەو هیچ شوێنێک نابات، ئیدارەی ئێستای ئەمریکا هەوڵدەدات لە گۆڕەپانی نێودەوڵەتیدا هەنگاو بنێت بۆ بەدەستهێنانی ئەنجام.

شەش سەرچاوەی ئاگادار لەو بابەتە، کە نەیانویست ناویان ئاشکرا بکرێت، ڕۆژی پێنجشەممە بە ئاژانسی ڕۆیتەرزیان ڕاگەیاندووە، بەرپرسانی ئیدارەی ترامپ ئێستا چاویان لە ڕێگاکانە بۆ بەکارهێنانی ووڵاتانی هاوپەیمان بۆ ڕاگرتن و پشکنینی کەشتییە نەوتییەکانی ئێران لە ڕێگا سەرەکییەکانی وەک گەرووی مەلاکا لە ئاسیا و ڕێڕەوی دەریایی دیکە.

ئەم هەنگاوە دەبێتە هۆی دواخستنی گەیاندنی نەوتی خاو بۆ پاڵاوگەکان و هەروەها لایەنە پەیوەندیدارەکانی ئەو بازرگانییە بەرەوڕووی زیانەکانی قەرز و سزای نوێ دەبێتەوە، بەپێی سەرچاوە ئاگادارەکانی ئەو بابەتە کە قسەیان لەگەڵ ڕۆیتەرز کردووە.

ئیدارەی ترامپ بیر لەوە دەکاتەوە کە ئایا دەتوانرێت ئەم پشکنینانە لە چوارچێوەی بەناو "دەستپێشخەری ئاسایشی بڵاوبوونەوەی چەک" ئەنجام بدرێت، کە لە ساڵی ٢٠٠٣ بۆ بەرەنگاربوونەوەی بازرگانیکردن بە چەکی کۆمەڵکوژ درووستکراوە. ئەم پلانە لەلایەن ئەمریکاوە سەرپەرشتی دەکرێت و زیاتر لە ١٠٠ حکوومەت واژۆیان کردووە.

بەگوێرەی سەرچاوەیەک، واشنتۆن هیوادارە ئەم میکانیزمە کەڵک وەربگرێت بۆ ئەوەی ڕێگە بە حکوومەتە بیانییەکان بدات کە بارەکانی نەوتی ئێران لەسەر داوای ئەمریکا بکەنە ئامانج، بەمەش ببێتە هۆی "دواکەوتنی گەیاندن" و "زیان بە زنجیرەی دابینکردن"ی داهاتی تاران.

ئەم کارە گاڵتەجاڕییەی ئەمریکا لە کاتێک دایە کە هەوڵەکانی پێشووتر بۆ دەستبەسەرداگرتنی باری نەوتی ئێران کاردانەوەی لێکەوتەوە. ئەمریکا لە ساڵی ٢٠٢٣دا لە سەردەمی بایدن دەستی بەسەر لانیکەم دوو باری نەوتی ئێرانیدا گرت، ئەمەش وایکرد ئێران دەست بەسەر کەشتییە بیانییەکاندا بگرێت، لەنێویاندا کەشتییەکی خاوەندارێتی کۆمپانیای شیڤرۆن، ئەمەش بووە هۆی بەرزبوونەوەی نرخی نەوتی خاو.

بن کاهیل، شرۆڤەکاری وزە لە سەنتەری ووزە و سیستەمی ژینگەیی لە زانکۆی تەکساس، دان بەوەدا دەنێت کە تا سزاکان زیاتر بمێننەوە، توانای ئێرانیان کەمتر کاریگەر دەبێت و لەگەڵ دۆزینەوەی ڕێگاکانی بەدەربازبوون لە کڕیاران.