دوای ئەوەی شاندی ئەمەریکا بە سەرۆکایەتی تۆم باراک بە دەستی بەتاڵ بەیروتیان بەجێهێشت، دیمەنی سیاسی هیچ پێشکەوتنێکی بەخۆیەوە نەبینی، بەتایبەتی دوای ئەوەی ئیسرائیل هەر هەنگاوێکی ئەو وڵاتەی بە چەکداماڵینی حیزبوڵڵا گرێدا. لە کاتێکدا باراک دانی بەوەدانا کە هیچ گەرەنتییەک نییە بۆ پابەندبوونی تەلئەبیب تەنانەت ئەگەر ئەم مەرجەش جێبەجێ بکرێت، سەرچاوە سیاسییەکان پێیان وابوو کە وڵاتەکە لە هەفتەکانی داهاتوودا ڕووبەڕووی قەیرانێکی گەورە دەبێتەوە. هەروەها سەرچاوە ئاگادارەکان هەواڵی سەردانێکی داهاتووی مۆرگان ئۆرتاگۆس، نوێنەری پێشووی ئەمریکایان ڕەتکردەوە و چاوەڕێی وەڵامی ئەرێنی ئیسرائیلن.

نەبیح بێری، سەرۆکی پەرلەمان بە سەردانکەرەکانی ڕاگەیاندووە، "دۆخەکە لە چەند هەفتەی ڕابردوو ئاڵۆزتر بووە، بژاردەکانیش زۆر سنووردارن، بەڵام ئێستا حکومەت ئازادە بڕیارەکانی جێبەجێ بکات بە مەرجێک ئیسرائیل ڕەتی بکاتەوە هیچ ڕێوشوێنێکی بەرپەرچدانەوەی پێشکەش بکات". هەر لە هەمان چوارچێوەدا زانیارییەکان دەریانخست کە هەندێک سەرچاوەی فەرمی بەدوای نێوەندگیری عەرەبی بەتایبەتی نێوەندگیری قەتەر دەگەڕێن بۆ ئەوەی ڕۆڵی دانوستان لە نێوان لوبنان و ئیسرائیل لەبری نێوەندگیری ئەمریکا بگرنە ئەستۆ.

بڕیارنامەی ئەنجومەنی ئاسایش

لەبەرامبەردا ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر کۆتاییهێنان بە ئەرکی یونیفیل لە ماوەی دوو ساڵدا. ئەنجومەن بە کۆی دەنگ دەنگیدا بە درێژکردنەوەی ئەرکی ئێستای بۆ ماوەی ساڵێک و چوار مانگ، کە لە ٣١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٦ کۆتایی هات و پرۆسەی کشانەوە لە ساڵی دواتر دەستپێدەکات.

بڕیارنامەی درێژکردنەوەکە کە لەلایەن فەرەنساوە داڕێژراوە و تێیدا هاتووە کە سوپای لوبنان جێگەی هێزە ئاشتیپارێزەکان بگرێتەوە و ئەستۆ بگرێتە ئەستۆی بنیاتنانەوەی شارۆچکە وێرانبووەکانی باشوور، هاوتەریب لەگەڵ کشانەوەی ئیسرائیل لەو پێگانەی داگیری کردووە. بەڵام بازنە سەربازییەکان جەختیان لەوە کردەوە کە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی "باشوور بەجێناهێڵێت مەگەر ئیسرائیل لە ئەدای سوپا ڕازی نەبێت". سەرچاوەکانی چاودێری دۆخی باشوور پێیان وایە ئەوەی ڕوودەدات کۆتاییهێنان نییە بە ئەرکە نێودەوڵەتییەکە بەڵکو داڕشتنەوەیە لەڕێگەی بڕیارنامەیەکی نوێوە، لەوانەش بەشداریکردنی وڵاتانی دیکە، لەنێویاندا دەوڵەتێکی کەنداو.

ململانێی دەسەڵاتی نێودەوڵەتی

زانیارییەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە واشنتۆن و تەلئەبیب لە سەرەتای سەرهەڵدانی دەستدرێژی ئیسرائیلەوە لە ئۆکتۆبەری ٢٠٢٣ەوە کاردەکەن بۆ کەمکردنەوەی ڕۆڵی فەرەنسا لە باشوور، لە ڕێگەی هەڵمەتە ڕێکخراوەکانەوە بۆ پرسیارکردن لە کاریگەریی یونیفیل و تۆمەتبارکردنی بە شکستهێنانی بڕیارنامەی ١٧٠١. هەروەها سەرچاوە دیپلۆماسییەکان ئاماژەیان بەوە کردووە کە پێدەچێت بڕیارە نوێیەکە بریتی بێت لە کەمکردنەوەی هێزی هێزەکە بۆ نێوان 4 هەزار بۆ 5 هەزار سەرباز و هەڵوەشاندنەوەی ئەرکی دەریایی لە ماوەی چەند هەفتەیەکدا.

پۆستە فەرمییەکان

لوبنان پێشوازی لە درێژکردنەوەی درێژکردنەوەکە کرد، لەگەڵ نوێنەرەکەی لە نەتەوە یەکگرتووەکان، باڵیۆز ئەحمەد عەرەفا، دووپاتی کردەوە کە "یونیفیل وەک پێویستییەکی بەپەلە دەمێنێتەوە بۆ دەستەبەرکردنی ئاسایش و سەقامگیری تاوەکو لێکتێگەیشتنێکی سیاسی گشتگیر بەپێی بڕیارنامەی ١٧٠١ دەگاتە دەست، و پشتگیریکردن لە درێژکردنەوەی دەسەڵاتی دەوڵەت هاوتەریب لەگەڵ کشانەوەی ئیسرائیل لە هەموو خاکی لوبنان".

هەروەها جۆزێف عەون سەرۆک کۆمار پەیوەندییەکی لە هاوتا فەرەنسیەکەی ئیمانوێل ماکرۆنەوە پێگەیشت و سوپاسی ئەو هەوڵانەی کرد بۆ دەستەبەرکردنی درێژکردنەوەی ماوەی ساڵەکە و جەختی لەوە کردەوە کە پلانی سوپا بۆ جێبەجێکردنی بڕیاری قۆرخکاری چەک پاڵپشتی فراوانی ئەوروپی و نێودەوڵەتی وەردەگرێت. لای خۆیەوە، نەواف سەلام، سەرۆکوەزیرانی لوبنان ڕایگەیاند، پەیوەندییەکی هاوشێوەی لەلایەن ماکرۆنەوە پێگەیشتووە، لەو ماوەیەدا پابەندبوونی فەرەنسای دووپاتکردەوە بۆ ئەنجامدانی کۆنفرانسێکی نێودەوڵەتی بۆ ئاوەدانکردنەوە و بوژانەوەی ئابووری لە لوبنان، و یەکێکی دیکەش بۆ پاڵپشتیکردنی هێزە چەکدارەکانی لوبنان، ستایشی بڕیارەکانی حکومەت دەکات کە پەیوەندییان بە کۆنترۆڵکردنی چەکەوە هەیە.

لینا ڕەشید - لوبنان

ئەم بابەتە 12 جار خوێندراوەتەوە