Tirkiye ji bo çi dixwaze Şam û HSD bilezînin?

PeyamaKurd - Li gorî medya Tirkiyê, hikûmeta Tirkiye pêwendiyên xwe yên dîplomatîk bi kar tîne da ku peymana hevahengiya di navbera hikûmeta Sûriyê û Hêzên Sûriya Demokratîk (HSD) de ku di 10ê Adarê de hatiye îmzekirin, bi lez pêk bê.

Tê diyarkirin ku wê ev lihevkirin rê li ber yekxistina saziyên sivîl û leşkerî yên rêveberiya Kurd a li Rojavayê Kurdistanê di çarçoveya dewleta Sûriyê de veke.

Televizyona CNN Turk, bi zarê rayedarên Wezareta Karên Derve ya Tirkiyê, ragihandiye ku Enqere vê lihevkirinê wek derfeteke stratejîk dibîne ku dikare "aliyên cudaxwaz" bêbandor bike û hêza navendî ya Sûriyê xurt bike.

Lihevkirina ku berê ji aliyê serokatiya Sûriyê ve hatibû ragihandin, pêşniyar dike ku hemû saziyên Rêveberiya Xweser bikevin kontrola dewleta Sûriyê. Ev guherîneke bêhempa ye ku dikare hevsengiya hêzê li bakur û rojhilatê Sûriyê ji binî ve biguherîne.

Armancên Tirkiyê yên vê piştgiriyê çi ne?

Rayedarên Tirkiyê vê lihevkirinê wek tiştekî di heman xeta armancên Enqerê yên dirêj de dibînin ku ew jî parastina yekîtiya erdnîgariya Sûriyê di bin desthilatdariyeke navendî de ye.

Çavkaniyeke ji Wezareta Karên Derve ya Tirkiyê diyar kiriye ku "Tirkiye û hikûmeta Sûriyê heman armanca bingehîn parve dikin: “Sûriyeke yekgirtî ku hemû kom û aliyên etnîkî û olî mafên wekhev ên welatîbûnê di bin deshilata îdarî ya navendî de bijîn."

Li gorî nirxandinan, berjewendiya Tirkiyê bi qasî dijberiya HSDê, ewqas jî ji soza wê ya ji bo yekîtiya Sûriyê tê. Rayedarên Tirkiyê tekez kirine ku ew ê tenê piştgiriya lihevkirinê bikin eger HSD ne di bin bandora Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) de be.

Astengiyên li ber lihevkirinê

Rayedarên Tirkî dibêjin: "Armanc ew e ku rê li ber wê yekê bê girtin ku formasyonên girêdayî rêxistina terorîst di çarçoveya Sûriyê de destkeftên saziyî an leşkerî bi dest bixin", ku di vir de termînolojiya Enqerê ya ji bo HSDê tê bikaranîn.

Herwiha nerazîbûna Enqerê ya li hember peyamên ku di konferansa Yekrêzî û Yekhelwestiya Kurdî ya Rojavayê Kurdistanê ku Şemiyê borî li Qamişlo hatibû lidarxistin jî têne bibîrxistin û tê gotin, Şam awayê konferansê û pêşniyarên wê weke tiştên ku ne li gorî ruhê lihevhatinê ne dibîne.

Hêjayî bibîrxistinê ye roja Yekşemê, serokatiya Sûriyê daxuyaniyeke kurt weşand ku tê de xemgîniya xwe ya derbarê çalakî û gotinên HSDê yên dawî de anî ziman û pêşniyar kir ku ew li dijî sozên di bin lihevkirina Adarê de ne.

Ev daxuyanî ji aliyê hin analîstan ve wek hişyarkirineke veşartî hate dîtin, lê li gorî şîroveyan Şamê bi awayekî nazik nexwestiya têkiliyan bixe xeterê.

Li gorî daxuyaniyên rayedarên Tirkiyê, Enqere, bikaranîna lihevkirina Şam-HSDê beşek ji stratejiya xwe ya jeopolîtîk dinirxîne û xwe wekî biryardera qonaxa veguhêz a Sûriyê dibîne ku Rojavayê Kurdistanê jî li xwe digire.

Piştgiriya Tirkiyê ya lihevkirina Kurdan û Şamê wekî nîşaneya hewldana berdewam a Enqerê ya ku tu heyîneke xweser a Kurdî ya bi bandora siyasî û leşkerî li ser sînorê wê yê başûr nemîne, tê şîrovekirin.

Lê belê, HSD ya ku bi berdewamî piştgiriyê ji Hevpeymaniya Navdewletî ya dijî DAIŞê distîne, hîn jî hevalbendeke girîng a dijî terorê ya Amerîka ye li rojhilatê Sûriyê.

HSDê lihevkirina Şamê bi merc pejirandiye

Tevî ku lihevkirin potansiyela kêmkirina parçebûna di rêveberiya Sûriyê de pêşniyar dike jî bicihkirina wê rastî astengiyên girîng tê. Rêveberiya Xweser her çiqas lihevkirin pejirandibe jî, soza saziyên xwe bêyî garantiyên beşdariya siyasî ya rastîn a rêveberiya nenavendî û parastina mafên kêmaniyan ji holê rake.

HSD dixwaze, yekbûna di nav saziyên Sûriyê de bi mercê cihgirtina di destûreke nû ya demokratîk de pêk were ku qonaxa derbasbûnê xwestekên hemû civakên sûrî vehewîne.

Ev nivîs 60 car hatiye xwendin.